Lễ hội tế Bánh chưng – Bánh giầy là lễ hội văn hóa truyền thống có từ rất lâu đời ở đền Cờn, được tổ chức thường niên vào ngày 7 tháng giêng âm lịch hằng năm. Lễ hội mang đậm dấu ấn văn hóa tâm linh của cư dân vùng biển, đồng thời nhắc nhớ truyền thuyết Hoàng tử Lang Liêu sáng tạo ra bánh chưng, bánh giầy làm lễ vật dâng lên Vua Hùng.

Phần tế lễ, đọc chúc văn tưởng nhớ công đức của tiền nhân, tiên tổ đã có công khai phá và xây dựng vùng đất Hoàng Mai  

Theo truyền thống, lễ vật trong lễ tế chủ yếu là bánh chưng, bánh giầy. Lễ tế bánh truyền thống hằng năm nhằm cảm tạ trời đất, chư vị thần linh và các bậc cao nhân tiên hiền có công với dân với nước, cầu nguyện cho quốc thái, dân an, mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng, ca ngợi sự linh thiêng của Đền Cờn, cũng như phong cảnh, vẻ đẹp con người Phương Cần xưa, nay là phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, hoạt động này nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích Đền Cờn nói chung và lễ tế bánh chưng, bánh dày nói riêng.

Đội lễ nghi thực hiện nghi thức tế lễ truyền thống

Để có những vật phẩm bánh đẹp mắt, ngon- dẻo thơm dâng lên Thánh mẫu trong ngày tế bánh, khâu chọn gạo được đặc biệt coi trọng. Gạo được dùng làm bánh là loại gạo nếp với những hạt hạt tròn, căng mẩy, không vỡ. Bánh chưng được gói bởi những người khéo tay được dân làng chọn. Còn đối với bánh giầy, việc làm bánh đòi hỏi kỳ công hơn. Trước ngày diễn ra lễ tế bánh, những phụ nữ khéo tay, hay làm, đảm đang của làng Phương Cần đã được chọn để nấu hàng chục nồi xôi. Những thanh niên trai tráng của làng biển là những người trực tiếp giã xôi. Khi xôi nhuyễn thì vắt thành bánh, việc nắn cho bánh có hình hài đẹp mắt sẽ được giao cho những người thạo việc, khéo tay.

Bánh chưng, bánh giầy được bày trang trọng trên bàn thờ

Sau khi lễ tế bánh kết thúc, bánh được chia đều cho dân trong làng và du khách với mong muốn ai cũng gặp nhiều may mắn và bình an. Lễ tế bánh chưng bánh giầy cũng là sự kiện văn hóa nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Góp phần tuyên truyền, quảng bá về truyền thống văn hóa, quê hương, con người Hoàng Mai đến bè bạn du khách thập phương.

Đây là tục lệ đã có trên 200 năm được duy trì và phát triển, là sản phẩm văn hóa phi vật thể, độc đáo của địa phương. Bánh chưng vuông tượng trưng cho mặt đất, bánh giầy tượng trưng cho bầu trời. Bánh chưng, bánh giầy là những sản vật, tế phẩm đặc biệt, lưu truyền từ thời vua Hùng Vương dựng nước.

Sự hòa quyện kết tinh giữa thiên nhiên và con người Hoàng Mai đã để lại nhiều truyền thống văn hóa đặc sắc. Lễ hội Bánh chưng, bánh giầy là sự tiếp nối truyền thống, là sự kết tinh văn hóa ngàn đời của người dân vùng biển đẹp Hoàng Mai – một thị xã địa đầu Xứ Nghệ.