Thương binh Lê Bá Dương (đeo kính) cùng cựu binh Trung đoàn 27 thả hoa cho đồng đội.
Cho đến năm 1987, chợ Quảng Trị mới có hàng bán hoa. Cũng năm đó vào một ngày cuối tháng Bảy, những bà mẹ bán hoa ở đây thấy một anh bộ đội đến gom mua hết hoa. Họ không biết anh mua để làm gì, chỉ thấy anh vừa đưa hoa đi vừa khóc làm nhiều người ngấn lệ theo. Cũng vào hôm đó “phòng văn hóa Triệu Phong chúng tôi tổ chức dâng hoa ở bảo tàng Thành cổ. Khi ra chợ mua hoa thì chẳng còn lấy nhánh nào. Được bà con cho biết rằng có một anh bộ đội đã mua hết và đi về hướng bờ sông Thạch Hãn. Chúng tôi chạy ra bờ sông thì đã thấy một người đàn ông vừa thả hoa xuống sông vừa khóc nhiều lắm. Tôi nhận ra anh là Lê Bá Dương- người mà đêm năm nào tôi dẫn đường cho anh và đồng đội đánh chiếm thành cổ Quảng Trị. Chúng tôi đều sững lặng người, nghẹn lại, sụt sùi…”- Anh Trần Khánh Xiển, nguyên Trưởng phòng Văn hóa huyện Triệu Phong kể lại trong xúc động.
Thạch Hãn là nơi dừng chân lâu nhất mỗi lần Lê Bá Dương ra thăm đồng đội. Suốt chiều dài Quảng Trị, từ bến Tắt đến Cam Lộ (đoạn qua cầu Đuồi), vào Ô Lâu, Mỹ Chánh rồi kết thúc ở Thạch Hãn. Nơi nào anh cũng chung một công việc kết thành nhiều bè hoa và cắm lên đó những nén nhang rồi thả xuống dòng sông. Lời khấn cầu hòa nước mắt rưới lên hoa, chầm chậm trôi, màu rực lửa mang theo mênh mông tình của một người lính “sống thay đồng đội”.
Trong bản báo cáo của Trung đoàn 27 đề nghị tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang cho Lê Bá Dương có đoạn: “Trận đánh vào cụm địch tại thôn Tây Trì (Đông Hà, Quảng Trị), trong trận đánh đầu đời này của mình, với sự mưu trí, sáng tạo Lê Bá Dương đã lập công trở thành Dũng sỹ diệt Mỹ cấp II khi vừa tròn 15 tuổi 49 ngày.
Sinh ra ở huyện Nghĩa Đàn trong một gia đình có cha là Nghệ sỹ Nhân dân Lê Bá Tùng, đầu năm 1968 Lê Bá Dương đã lấy máu mình viết đơn tình nguyện nhập ngũ và bị từ chối do mới đang ở tuổi thiếu niên. Tuy nhiên với quyết tâm và sự kiên trì, Lê Bá Dương đã thuyết phục được cán bộ trong hội đồng tuyển quân địa phương chấp nhận sửa lý lịch khai tăng thêm 3 tuổi (từ 15 lên 18) để nhập ngũ vào chiến trường miền Nam chiến đấu… Những năm đó, các báo như : Quân Đội Nhân Dân, Nhân Dân, Tiền phong, Báo ảnh Việt Nam... đã có nhiều bài viết ca ngợi Lê Bá Dương qua nhiều trận đánh gan góc, linh hoạt và đặc biệt hiệu quả như: “Cù Chính Lan miền Nam”; “Chốt chặn như Lê Bá Dương, xung kích như Lê Bá Dương” ;“ Ba dũng sỹ thắng hàng trăm giặc Mỹ” ; “Tổ chiến đấu Lê Bá Dương”… Có trận đánh Lê Bá Dương cùng vỏn vẹn 3 chiến sỹ với nhiệm vụ chốt giữ mỏm đồi “Thám Báo”, đã đánh lui hàng chục cuộc tấn công điên cuồng của trên 400 tên địch, Lê Bá Dương và các chiến sỹ đều lần lượt bị thương. Vết thương này chồng lên vết thương khác. Sau khi hai chiến sỹ trong tổ hy sinh, bản thân Lê Bá Dương với cơ số đạn sau hai ngày chiến đấu chỉ còn những viên cuối cùng. Trong lúc đó, như đoán biết thực lực của ta, hàng trăm tên địch đột ngột tổ chức chia thành nhiều hướng cùng lúc tấn công nhằm chiếm bằng được mỏm đồi Thám Báo – “tử huyệt” có ý nghĩa đặc biệt về sự sống còn của cao điểm 544. Trong giây phút quyết định của trận đánh, Lê Bá Dương đã lấy máu từ vết thương của mình thay mực viết sau tấm ảnh Bác Hồ lời thề quyết tử và cùng một chiến sỹ còn lại hôn vào ảnh Bác. Sau đó cho nổ hết số mìn ĐH10 về hướng địch và phát tín hiệu gọi pháo của đơn vị phía sau bắn huỷ trận địa nơi có địch và bản thân mình đang chốt giữ, chấp nhận hy sinh vì thắng lợi của chiến dịch. Chính nhờ quyết định cảm tử của Lê Bá Dương và đồng đội, trận địa được giữ vững đến đêm cho đơn vị tập kết làm bàn đạp tấn công cao điểm.
Lê Bá Dương tâm sự: “Ở Quảng Trị có hai ngày rằm, rằm tháng Giêng và rằm 27-7”. Có đến Quảng Trị, đến Thạch Hãn mới cảm nhận hết được lời anh nói. Những ngày cuối tháng Bảy này ở bảo tàng Thành cổ, ở các đền chùa, trong mỗi căn nhà, trên mặt sông… đâu đâu cũng đầy hoa tưởng niệm các anh. Với chính lễ thả hoa xuống sông hàng năm của Quảng Trị, người ta luôn nhắc đến Lê Bá Dương là người khởi xướng. Nếu hơn 10 năm (từ 1976 – 1987), nghĩa cử thả hoa viếng đồng đội chỉ một mình anh âm thầm, thì giờ đây, mỗi lần về Quảng Trị không chỉ cán bộ, nhân dân nơi này vây lấy anh để cùng anh thả hoa, để được ôn lại những kỷ niệm đánh giặc; mà nhiều thân nhân liệt sỹ từ mọi miền đất nước về Quảng Trị trong dịp 27-7 cũng muốn gặp anh như đã thân nhau lắm rồi...
Đào Nguyên Thuận
Bưu điện Quỳnh Lưu