Sau 10 năm thành lập, thị xã Hoàng Mai đã có nhiều bước phát triển vượt bậc, trở thành đô thị đứng tốp 3 của tỉnh có quy mô nền kinh tế và tốc độ tăng trưởng lớn nhất tỉnh. Tuy nhiên những năm qua, công tác quy hoạch, quản lí đô thị và phát triển đô thị ở thị xã vẫn còn nhiều bất cập, khó khăn, vướng mắc. Vì vậy để thị xã Hoàng Mai trở thành một trong ba cực tăng trưởng của tỉnh theo Nghị quyết 39-NQ/TW 2023 của Bộ chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 đòi hỏi phải có những giải pháp để giải quyết vấn đề này.

Quy hoạch có vai trò rất quan trọng trong phát triển đất nước nói chung, mỗi địa phương nói riêng và được xác định như là một trong những động lực cho tăng trưởng. Chính vì vậy, để tạo được động lực tăng trưởng mới, khai thác hết tiềm năng cho phát triển, quy hoạch cần phải dài hơi và đi trước một bước; quy hoạch phải tổng thể, toàn diện, bao quát, có tính định hướng. Năm 2016, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung thị xã Hoàng Mai giai đoạn đến năm 2030. Phạm vi quy hoạch có tổng diện tích 16.974,88 ha  bao gồm 10 phường, xã. Không gian đô thị Hoàng Mai được định hướng phát triển theo mô hình tập trung, hình thành 4 khu vực chính; Có 5 phần vùng phát triển đô thị. Trong quy hoạch chung, đất xây dựng đô thị chiếm 29,12%, đất ngoại thị 70.88%.

Sơ đồ quy hoạch sử dụng đất và phân khu chức năng đến năm 2030

Mặc dù đã có quy hoạch chung nhưng tiến độ lập quy hoạch đang chậm, chồng lấn. Quy hoạch chung phê duyệt năm 2016 qua các năm thực hiện đã có những bất cập, một số khu vực quy hoạch sử dụng đất ở chồng lấn khu vực dân cư, đến nay chưa được phê duyệt điều chỉnh, gây khó khăn trong việc phát triển kinh tế, khó khăn cho nhân dân khi thực hiện cấp giấy chứng nhận sử dụng đất, cấp phép xây dựng. Đơn cử có thể kể đến 3 xóm Tân Minh, Đồng Minh, Đồng Thanh của xã Quỳnh Lập, do vướng quy hoạch dự án chưa triển khai nên người dân bị cấm xây mới, cơi nới nhà cửa, tách thửa đất để chờ di dời đến khu tái định cư. Từ đó dẫn đến tình trạng người dân xây nhà không phép, trái phép gây khó khăn cho công tác quản lí của chính quyền địa phương. Ông Hoàng Văn Đồng- Bí thư thôn Tân Minh, xã Quỳnh Lập, thị xã Hoàng Mai cho biết: “Quy hoạch Nhiệt điện cũng gần 15 năm rồi, bà con cũng có cái tư tưởng không biết đi đâu về đâu. Nhà cửa không được cấp đất ở cho dân rồi dân xây dựng trái phép cũng có, không phép cũng có gây bức xúc cho nhân dân. Bà con cũng mong muốn trong thời gian tới nghe nói hộ gia đình nào đủ điều kiện tách bìa thì thị xã hướng dẫn cụ thể cho bà con được tách bìa ra cho những gia đình 3-4 thế hệ mà chưa tách được bìa”.

Một ngôi nhà xây dựng trái phép ở xã Quỳnh Lập đã bị cưỡng chế 

Công tác triển khai lập quy hoạch phân khu, quy hoạch các khu chức năng chưa kịp thời so với yêu cầu phát triển của thị xã, làm ảnh hưởng việc lập dự án và kêu gọi đầu tư. Tình trạng quy hoạch chậm triển khai, dự án treo trên địa bàn thị xã vẫn còn; công tác thanh tra, kiểm tra xử lý chậm đưa đất vào sử dụng còn chậm, kéo dài làm hạn chế quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân trong vùng dự án, gây bức xúc cho cử tri, nhân dân; nhiều dự án hạ tầng còn dở dang chưa được đầu tư dứt điểm. Bà Trần Thị Quăng- thôn Tân Minh, xã Quỳnh Lập, thị xã Hoàng Mai nói: “Dân chúng tôi hiện nay nhà không có bìa nhiều lắm. Dừ dân muốn làm bìa, Nhà nước có cái chủ trương làm bìa thì giá đất làm bìa bao nhiêu thì xin Nhà nước có cái chủ trương, cái biên bản về cho xóm trưởng để cho dân biết, quảng cáo trên truyền thông để dân biết làm bìa bao nhiêu. Dân Đông Hồi hiện nay rất bức xúc những câu chuyện bìa trong gia đình 3-4 thế hệ ở trong một mảnh đất mà chưa có bìa”.

Bên cạnh những vướng mắc trong công tác quy hoạch, công tác chỉnh trang đô thị trên địa bàn thị xã cũng đang còn nhiều bất cập. Thời gian qua, một trong những vấn đề khiến cử tri băn khoăn, có nhiều kiến nghị đó là việc lấn chiếm, tái lấn chiếm hành lang an toàn giao thông, vỉa hè. Có mặt tại chợ Quỳnh Dị nằm bên cạnh trục đường tỉnh lộ 537B, mặc dù chợ đã được quy hoạch, trong khuôn viên chợ khá rộng rãi nhưng hầu như rất thưa thớt các ki ốt bán hàng. Trong khi đó ở ngoài cổng chợ, ngay dọc 2 bên đường, người dân bày bán la liệt các mặt hàng từ hải sản đến hoa quả, đồ dùng, ngồi tràn ra lòng đường. Nhiều người kinh doanh chia sẻ, dù biết bán hàng tại lề đường, vỉa hè là chưa đúng quy định nhưng vẫn tràn ra đây bày hàng kinh doanh để tiện phục vụ khách tiêu dùng. Chính thói quen tiện đâu mua đó của nhiều người dân hiện nay là một trong những nguyên nhân khiến tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường kinh doanh tồn tại thời gian dài chưa thể xử lý triệt để.

Mặc dù chợ Quỳnh Dị đã được xây dựng nhưng bà con tiểu thương vẫn buôn bán lấn chiếm lòng lề đường

Còn tại phường Quỳnh Phương, một số chợ tạm do người dân lấn chiếm lòng, lề đường để kinh doanh buôn bán. Mật độ dân số đông, xe cộ lưu thông qua lại lớn nhưng người dân vẫn họp chợ tràn xuống cả lòng đường, bày bán hàng kéo theo người mua dừng, đỗ xe gây mất mỹ quan đô thị, ùn tắc xe cộ, không đảm bảo an toàn giao thông, nhất là vào giờ tan tầm… Mặc dù lực lượng Công an phường cùng các ban, ngành, đoàn thể thường xuyên nhắc nhở các hộ kinh doanh buôn bán ven đường chấp hành nghiêm luật giao thông nhưng tình trạng này vẫn tái diễn nhiều năm qua. Ông Hoàng Văn Lâm- Chủ tịch Hội CCB phường Quỳnh Phương chia sẻ: “Hàng năm Hội CCB cũng vào cuộc vận động nhân dân cam kết không họp chợ cóc. Qua thời gian nhiều năm nhưng vẫn chưa được mĩ mãn cho lắm vì người dân vẫn chưa chấp hành do nhận thức chưa được cao. Mong muốn của CCB được giải tỏa đường thông hè thoáng cho Quỳnh Phương vì đường Quỳnh Phương hiện nay rất chật”.

Chợ cóc tại phường Quỳnh Phương lấn chiếm cả lòng đường

Không chỉ họp chợ mà tình trạng lấn chiếm vỉa hè cũng diễn ra còn phổ biến trên tuyến đường Quốc lộ 1A. Đặc biệt, có những hộ dân trên trục đường Quốc lộ 1A đoạn qua phường Quỳnh Xuân lấn chiếm lề đường, ngang nhiên đấu điện, bơm nước làm dịch vụ rửa xe máy, oto ngay dưới lòng đường, gây nguy hiểm cho các em học sinh, người tham gia giao thông khi đi qua khu vực này….

Hiện trên địa bàn thị xã Hoàng Mai có khoảng 10 đường giao nhau với đường Quốc lộ. Các tuyến đường có mật độ giao thông lớn, nhiều vị trí mặt đường cong, hạn chế tầm nhìn, chưa có điện chiếu sáng ban đêm tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông dần hình thành các điểm đen và điểm tiềm ẩn tai nạn giao thông. Qua khảo sát, thị xã có 9 vị trí điểm đen có nguy cơ mất an toàn giao thông.

Ngoài ra, cử tri còn kiến nghị về tình trạng hệ thống đường dây cáp viễn thông, dây điện chằng chịt làm mất mĩ quan đô thị.  Đoàn giám sát của HĐND thị xã đã đi kiểm tra, khảo sát cho thấy phản ánh kiến nghị của cử tri, nhân dân đúng với tình hình thực tế, hệ thống dây cáp điện thông chằng chịt, dùng chung cột với điện lực, một số tuyến đường đi riêng lẻ nhưng có một số cột bị gãy, nghiêng, dây sà xuống đường, ruộng làm ảnh hưởng đến sinh hoạt, tính mạng của người dân đồng thời gây mất mỹ quan đô thị trên địa bàn. 

Thị xã Hoàng Mai phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành các tiêu chí đô thị loại III và đã được quy hoạch sẽ trở thành thành phố. Để hoàn thành các tiêu chí đó, đòi hỏi cần có nhiều giải pháp đồng bộ trong công tác quy hoạch và quản lí đô thị.